Πήραμε το νόμπελ;

Η είδηση ότι ένας Κύπριος, ο καθηγητής του L.S.E. Χριστόφορος Πισσαρίδης, βρίσκεται ανάμεσα στους τρεις βραβευθέντες με βραβείο Νόμπελ δε θα μπορούσε να μην απασχολήσει τα Μ.Μ.Ε. σε Ελλάδα και Κύπρο. 

Τα σχόλια είναι γνωστά και θριαμβευτικά. Για τον άνθρωπο που δόξασε με το έργο του την πατρίδα του και μας "φούσκωσε" όλους από "εθνική υπερηφάνεια".

Βέβαια ελάχιστοι γνωρίζουν τον λόγο για τον οποίο κέρδισε αυτό το βραβείο, κι ακόμη λιγότεροι γνωρίζουν τη ζωή και το έργο του Alfred Nobel, ο οποίος θεμελίωσε το συγκεκριμένο βραβείο.
Ο επιστήμονας και εφευρέτης Nobel, έχει ως γνωστότερη ανακάλυψή του την δυναμίτιδα, ενώ ασχολήθηκε σε μεγάλο βαθμό με τις εκρηκτικές ύλες (αν και δεν ήταν η μοναδική του ενασχόληση).
Εξέφρασε στη διαθήκη του την επιθυμία ίδρυσης συγκεκριμένων βραβείων σε πέντε τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας: την ιατρική, την φυσική, την λογοτεχνία, και την ειρήνευση.
Τα τέσσερα πρώτα βραβεία ήταν λογικά εάν διαβάσει κανείς τον βίο και το έργο του A.Nobel. Το βραβείο ειρήνης όμως;

"Τα κίνητρα πίσω από το Νομπέλ Ειρήνης είναι (...) πιο δυσδιάκριτα. Πολλοί υπέθεσαν ότι ο Αλφρέδος θέλησε κατ'αυτόν τον τρόπο να εξιλεωθεί για την ανάπτυξη εκρηκτικών υλών" *
Όπως εύκολα μπορεί να διαπιστώσει κανείς, ο Πισσαρίδης δεν πήρε Νόμπελ για καμία από τις παραπάνω κατηγορίες, αλλά βραβεύτηκε στις οικονομικές επιστήμες.
Πως κατέστη αυτό δυνατό; 
Η αλήθεια είναι ότι το Νόμπελ οικονομικών επιστημών εισήχθη 70 ολόκληρα χρόνια μετά από τον θάνατο του Α. Νόμπελ και πουθενά στην διαθήκη του δεν υπάρχει πρόνοια για τέτοιο βραβείο.
Η απόφαση αυτή είναι καθαρά πολιτική και προέκυψε από την ανάγκη επιβράβευσης ενός συγκεκριμένου οικονομικού μοντέλου, του κεφαλαιοκρατικού, που βρισκόταν σε ολομέτωπη σύγκρουση με το σοβιετικό.
Δεν είναι τυχαίο μάλιστα, ότι η Σοβιετική Ένωση είχε θεσπίσει διαφορετικά βραβεία, τα βραβεία Λένιν (ή Στάλιν όσο κυριαρχούσε ο σταλινισμός), τα οποία είχαν παραπλήσια στόχευση και χαρακτήρα.
Τα βραβεία Νόμπελ επομένως, δεν έχουν την παγκοσμιότητα και την ουδετερότητα που προπαγανδίζεται συχνότατα, αλλά είναι βραβεία με συγκεκριμένο ιδεολογικό προσανατολισμό.
Μία ματιά στη λίστα με τους βραβευθέντες θα πείσει*: οι Αμερικανοί βραβευθέντες από την ίδρυση του βραβείου φτάνουν τους... 46, ενώ όλες οι υπόλοιπες χώρες της υφηλίου έχουν λιγότερα από τα μισά!
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η σταθερή υπερδύναμη στον αιώνα που μας πέρασε ήταν οι Η.Π.Α. και είναι λογικό να είχαν ανθρώπους που διέπρεψαν στο χώρο της επιστήμης, αλλά κανείς δε μπορεί να ισχυριστεί ότι είναι η μοναδική χώρα που βγάζει οικονομολόγους!
Η πολιτική/ιδεολογική κατεύθυνση του Νόμπελ ήταν ιδιαίτερα εμφανής στον καιρό της σύγκρουσης των οικονομικών συστημάτων, δηλαδή τον Ψυχρό Πόλεμο, και είναι αξιοσημείωτο ότι μόνο ένας Σοβιετικός έχει πάρει το βραβείο σε όλη του την ιστορία,ο Λεωνίδας Καντόροβιτς, και αυτό μάλιστα το μοιράστηκε με έναν... Αμερικανό, τον Κόοπμανς!

Οι Σοβιετικοί, πάλι, είχαν δώσει το βραβείο Λένιν σε ανθρώπους πολλών διαφορετικών εθνικοτήτων***, αλλά με σαφή ιδεολογικά κριτήρια. Συχνότατα οι βραβευθέντες ήταν μέλη κομμουνιστικών κομμάτων άλλων χωρών.

Την ξεκάθαρη ιδεολογική κατεύθυνση των βραβείων Nobel επιβεβαίωσε κατά κάποιο τρόπο και ο ίδιος ο κύριος Πισσαρίδης, αφού την επομένη της βραβευσής του φιλοξενήθηκαν σε διάφορα μέσα δηλώσεις του, με τις οποίες υπεραμυνόταν των νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Ειδικότερα για την ελλαδική περίπτωση, εισηγήθηκε πώληση των ζημιογόνων δημοσίων οργανισμών σε ιδιώτες και το παράλληλο άνοιγμα της ιδιωτικής πανεπιστημιακής εκπαίδευσης.

Όσο για την έρευνα που του χάρισε το Nobel, αυτή βασιζόταν στο ερώτημα: "πως είναι δυνατόν να υπάρχουν κενές θέσεις εργασίας ενώ την ίδια στιγμή αυξάνεται η ανεργία", καταλήγοντας στο ότι ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό το ύψος του επιδόματος ανεργίας. Εάν μηδενίζαμε τις κοινωνικές παροχές δε θα στρέφαμε πολλούς απεγνωσμένους στην εργασία;
Οι αριθμοί θα ευημερούσαν, αλλά οι πολίτες;

Γνωρίζω ότι υπεραπλουστεύω μία πολύ σύνθετη εργασία στα οικονομικά. Γνωρίζω ότι ο δρ. Πισσαρίδης πρέπει να είναι ένας πολύ καλός επιστήμονας, με γνώσεις στο αντικείμενό του. Όπως υπάρχουν χιλιάδες άλλοι άνθρωποι με γνώσεις και έρευνα, που δεν θα βραβευτούν ποτέ γιατί οδήγησαν με το έργο τους σε έναν άλλο δρόμο.
Ας μην ξεχνάμε τον Σαρτρ ο οποίος το 1964 αρνήθηκε να παραλάβει το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας που του επενεμήθη, δηλώνοντας πως δεν ήθελε να γίνει "καθεστώς". Ουσιαστικά αρνήθηκε να βραβευθεί ως ένας "επικριτής των ολοκληρωτικών κρατών της Ανατολικής Ευρώπης". Θα το έκαναν πολλοί εάν τους έδιναν ένα Νόμπελ στα χέρια;
Τροφή για σκέψη και όχι δόγμα.

----------------------------
*Ο Αλφρέδος Νομπέλ και το βραβείο που κόντεψε να μην αθλοθετηθεί, Του Lawrence Altman αναδημοσίευση από The New York Times στην Καθημερινή 
**List of Nobel laureates in Economics, wikipedia, προσβ. 16/10
***Βραβείο Ειρήνης Λένιν, βικιπαιδεία, προσβ.16/10