Με αφορμή τις δηλώσεις Φίλη για την ποντιακή Γενοκτονία

Μεγάλη συζήτηση έχει προκύψει σχετικά με την τοποθέτηση του υπουργού Παιδείας Φίλη, σχετικά με τη γενοκτονία των Ποντίων. Αναμφίβολα, η συζήτηση ανακίνηθηκε από πολιτικούς του αντιπάλους, που ανέσυραν παλαιότερη αρθρογραφία του όταν εκείνος ήταν ακόμη δημοσιογράφος της εφημερίδας Αυγή. Αναφέρομαι στο άρθρο του "Παλαιοκομματισμός και γενοκτονία", το οποίο είναι διαθέσιμο στο ηλεκτρονικό αρχείο της εφημερίδας. Εκεί ο Φίλης αναλύει τις διαφορές μεταξύ γενοκτονίας και εθνοκάθαρσης, και ούτε λίγο ούτε πολύ μας εξηγεί ότι γενοκτονία είναι μία "βιομηχανικά σχεδιασμένη κρατική (της χιτλερικής Γερμανίας) επιδίωξη εξαφάνισης ενός ολόκληρου έθνους" Συμπληρώνει ότι "στο Ολοκαύτωμα δεν εμπλέκονται εδαφικές διεκδικήσεις".

  Υπάρχει ένα πρόβλημα με την πρόσληψη της τοποθέτησης Φίλη από το ελληνικό κοινό. Ο Νίτσε θα το περιέγραφε έτσι:  «Αυτό που κάνουμε δεν το καταλαβαίνουν ποτέ, μα μονάχα το επαινούν ή το κατηγορούν». Ελάχιστοι λοιπόν μπήκαν στη διαδικασία να ασχοληθούν με τον πυρήνα της σκέψης του, παρά δημιουργήθηκαν δύο στρατοί, αυτοί που τον θεωρούν εθνικό μειοδότη και τον στολίζουν με κοσμητικά επίθετα, και αυτοί που σπεύδουν να τον υπερασπιστούν στο όνομα μίας πολιτικής σύμπραξης. Δεν αισθάνομαι άνετα εντάσσοντας τον εαυτό μου ούτε στο ένα, αλλά ούτε και στο άλλο στρατόπεδο.

  Ωστόσο, με προβληματίζει το γεγονός ότι ο υπουργός παιδείας της χώρας μου αναπτύσσει μία σκέψη που αγνοεί ένα βασικό πεδίο επιστημοσύνης. Εάν πάρουμε τον ορισμό κατά γράμμα, ως γενοκτονία μπορεί να θεωρηθεί μία και μόνο πράξη: αυτή των Γερμανών ναζί. Όντως, αν ανατρέξουμε στην ιστορία, εκεί ήταν και η απαρχή του όρου "genocide". Η σύλληψη και η χρησιμοποίηση του όρου είναι κάτι που συμβαίνει μετά τη λήξη του Β παγκοσμίου πολέμου.  

  Το ζήτημα είναι ότι το φαινόμενο της ομαδικής εξόντωσης πληθυσμών δεν εμφανίστηκε στη γη με τους ναζιστές: υπήρχε πριν από αυτούς και δυστυχώς για την ανθρωπότητα υπάρχει και μετά από αυτούς. 

  Εάν ορίσουμε τόσο στενά την έννοια της γενοκτονίας, δηλαδή ότι αφορά "μία βιομηχανοποιημένη μορφή εξόντωσης" που "δεν έχει εδαφικές διεκδικήσεις", τότε η μοναδική γενοκτονία στην ιστορία είναι όντως αυτή που διαπράχτηκε από τους ναζί κατά τη διάρκεια του β παγκοσμίου. Τα θύματα εξοντώθηκαν συστηματικά σε θαλάμους αερίων,  αλλά πρέπει να σημειώσουμε -κάτι που ξέχασε να αναφέρει ο κύριος Φίλης- ότι δεν αφορούσε αποκλειστικά τους Εβραίους. Στην λίστα των εκτελεσθέντων υπήρχαν ακόμη ρομά και ομοφυλόφιλοι. Όντως ο λόγος για τον οποίο εκτελέστηκαν δεν ήταν κάποιου είδους "συνοριακές διαφορές", αφού ούτε κράτος των Εβραίων υπήρχε (ακόμη), ούτε κράτος των ρομά ούτε κράτος των ομοφυλόφιλων. 

  Δεν έχει όμως καμία χρησιμότητα το να δημιουργήσω έναν γενικό όρο που θα περιλαμβάνει μία περίπτωση. Η ερώτηση είναι μία και σημαντική: Ήταν μόνο οι Γερμανοί ναζί του β παγκοσμίου που ήθελαν και εν μέρει κατάφεραν να εξοντώσουν με μίσος τον "άλλο", ή μήπως είναι ένα χαρακτηριστικό πανανθρώπινο που οφείλουμε να αναδείξουμε και να καταδικάσουμε;

  Όπως έχει δείξει το παρελθόν, δεν είναι μόνο οι καταπιεσμένοι που δεν έχουν πατρίδα, αλλά και οι καταπιεστές. Τα καθάρματα δηλαδή, λαϊκιστί, που δεν έχουν κανένα δισταγμό να εξοντώσουν όποιον θεωρούν ότι δεν εμπίπτει στις κατηγορίες τους. 

  Για αυτόν αποκλειστικά τον λόγο, η τοποθέτηση Φίλη είναι προσβλητική όχι μόνο για τους Πόντιους, αλλά και όλους τους άλλους λαούς που έχουν υποστεί γενοκτονίες πριν και μετά τη ναζιστική θηριωδία. Αν η εξόντωση δεν γίνει με μονοξείδιο του άνθρακα, αλλά με ματσέτες όπως στην Ρουάντα, δεν χαρακτηρίζεται γενοκτονία επειδή δεν εμπλέκονται βιομηχανικά μέσα; Αν η Τουρκία είχε συνοριακές διαφορές με την Ελλάδα, δεν είναι γενοκτονία η ομαδική εξόντωση πληθυσμών από αιμοσταγείς παραστρατιωτικούς όπως ο Τοπάλ Οσμάν; Δεν είναι γενοκτονία η υποχρεωτική συμμετοχή ανθρώπων σε τάγματα εργασίας, όπου οι περισσότεροι πέθαιναν; Ή μήπως δεν είναι γενοκτονία η υποχρεωτική μεταγκατάσταση ανθρώπων που είχαν για χιλιετίες έναν αξιοθαύμαστο πολιτισμό; 

  Ήταν ο ορισμός της γενοκτονίας, κύριε Φίλη. Μόνο που ορίζουμε τη γενοκτονία διαφορετικά. 
___________________________

Διαβάστε επίσης το πολύ ενδιαφέρον κείμενο του Β. Αγτζίδη: Ποιά η ερμηνεία του όρου γενοκτονία;