Τι θα γινόταν αν κανείς από μας δε "δήλωνε" το κινητό του τηλέφωνο;

"Σ'εκείνους που θα παραχωρούσαν ζωτικές ελευθερίες για λίγη προσωρινή ασφάλεια, δεν αξίζει ούτε η ελευθερία ούτε η ασφάλεια"

Benjamin Franklin

Το παραπάνω ρητό έχει γίνει τον τελευταίο καιρό αρκετά δημοφιλές στην Ελλάδα, νομίζω λόγω μίας ταινίας που το χρησιμοποίησε. Όπως τα περισσότερα μεγάλα ρητά, κυκλοφορεί σε διάφορες εκδοχές, παραλλαγές και μεταφραστικές κακοποιήσεις, αλλά το "ζουμί" του είναι προφανές: ο Benjamin Franlin, (τον οποίο οι περισσότεροι από μας γνωρίζουμε ως Βενιαμίν Φρανκλίνο λόγω της εμμονής του ελλαδικού εκπαιδευτικού συστήματος να "εξελληνίζει" όλους τους συγγραφείς/εφευρέτες/καλλιτέχνες που δεν έτυχε να είναι ημεδαποί) μας εκφράζει σε λίγα λόγια ένα σύνθετο φαινόμενο που βασίζεται, νομίζω, στον φόβο: ποιός ο λόγος να δεχτεί κάποιος να κοινοποιούνται τα προσωπικά του στοιχεία σε τρίτους, ποιός ο λόγος να δεχτεί να καταγράφονται οι τηλεφωνικές και ηλεκτρονικές του συνομιλίες, ποιός ο λόγος να δεχτεί κάποιος μία κάμερα πάνω από το κεφάλι του εάν δεν υπάρχει το αντίβαρο ενός φόβου, ενός φόβου πραγμάτων χειρότερων, πιο καταστροφικών ; Ο φόβος αυτός μπορεί να στηρίζεται σε ρεαλιστικά ή μη ρεαλιστικά στοιχεία, τα οποία ίσως και να μην αφορούν τον πολύ κόσμο. Στην εδραίωση του φόβου επάνω στις μάζες, δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης παίζουν τον πρώτο ρόλο. 

Η επιτυχία του συστήματος αυτού έγκειται στο ότι ο οποιοσδήποτε προβληματισμός για αυτά τα θέματα θεωρείται "συνωμοσιολογία", ενώ είναι προφανής ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιείται ο φόβος για να μειώσει ελευθερίες των πολιτών (βλ. τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιήθηκε το "οπλοστάσιο μαζικής καταστροφής" για τον πόλεμο στο Ιράκ). 

Αφορμές τα κράτη βρίσκουν πάντα, γιατί όπως και να το κάνουμε τα βίαια φαινόμενα, μικρότερης ή μεγαλύτερης κλίμακας πάντα υπάρχουν. 

Στις ΗΠΑ και την Αγγλία κινήσεις περιορισμού της ελευθερίας και εγκαθίδρυσης συστημάτων παρακολούθησης πέρασαν μετά από πολύνεκρα τρομοκρατικά χτυπήματα, χωρίς να σημαίνει ότι άλλες χώρες δεν ακολούθησαν τα ίδια ακριβώς βήματα, και με μικρότερες συμφορές.

Τα παραδείγματα της Ελλάδας και της Κύπρου είναι χαρακτηριστικά: 

Η Ελλάδα είναι μία χώρα που δεν έχει τρομοκρατία με την κυριολεκτική έννοια του όρου: δεν έχουμε κινήσεις που να στρέφονται ενάντια σε τυχαίες μάζες πολιτών, δεν έχουμε εκρήξεις στο μετρό ή το σιδηροδρομικό δίκτυο. Εκείνο που υπάρχει είναι το πολιτικό έγκλημα.Υπάρχουν ένοπλες ομάδες οι οποίες στρέφονται κατά μεμονωμένων ατόμων, η κλίμακα και η φύση του φαινομένου είναι διαφορετική σε σχέση με ό,τι έγινε ας πούμε το 1995 στο Τόκυο ή στις ΗΠΑ το 2001.

Ακόμη πιο χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Κύπρου: η συζήτηση για το άρθρο 17 του Συντάγματος και την άρση του απορρήτου των τηλεφωνικών συνομιλιών άνοιξε μετά την δολοφονία του οικονομικού παράγοντα των ΜΜΕ Άντη Χατζηκωστή, με την πρόφαση ότι η διαλεύκανση της υπόθεσης θα προχωρούσε με γρηγορότερους ρυθμούς εάν υπήρχε χαλαρότερο νομοθετικό πλαίσιο όσον αφορά τις παρακολουθήσεις. Μία υπόθεση που ούτως ή άλλως, με ή χωρίς την παρακολούθηση τηλεφώνων, οδεύει προς την εξιχνίαση. 

Είναι περιττό να αναλυθεί παραπάνω: τα κράτη θα προχωρούσαν ούτως ή άλλως στις κινήσεις παρακολούθησης της καθημερινής μας ζωής, αλλά οι μικρότερες οι μεγαλύτερες αφορμές είναι μία υπέροχη ευκαιρία για να εγκαθιδρύσουν τα μέτρα αυτά χωρίς σοβαρή αντίδραση. 

Το πιο πρόσφατο μέτρο αυτής της φύσης (στα δικά μας χωράφια) είναι η ονομαστικοποίηση των κινητών τηλεφώνων στην Ελλάδα. 

Επειδή ανήκα σε αυτούς που πηγαινοέρχονταν στη χώρα, δεν είχα ποτέ σύνδεση αλλά χρησιμοποιούσα την προπληρωμένη κάρτα. Τους τελευταίους μήνες, λαμβάνω συνεχώς από την εταιρία παροχής το μήνυμα "ΔΗΛΩΣΕ ΤΟ ΚΙΝΗΤΟ ΣΟΥ ΜΕΧΡΙ ΤΕΛΗ ΙΟΥΛΙΟΥ. ΠΗΓΑΙΝΕ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΟΥ ΜΗ ΤΟ ΑΦΗΝΕΙΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΤΙΓΜΗ". 

Δεν ήξερα εάν θα πάω να το δηλώσω. Μίλησα με αρκετό κόσμο, και οι περισσότεροι είχαν μία αδιάφορη στάση για το θέμα. "Έλα μωρέ, γιατί όχι;" και όντως, φαινομενικά είναι κάτι που δεν παραχωρεί πολλά προσωπικά στοιχεία. Άντε και να ξέρει η Cosmote, η Wind ή η Vodafone ότι αυτός που χρησιμοποιεί αυτό το τηλέφωνο έχει την τάδε ταυτότητα, το τάδε όνομα.

Η προσωπική μου απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα είναι "ΓΙΑΤΙ ΝΑΙ;" Τι έχουν κάνει οι παραπάνω εταιρίες για να αξίζουν την εμπιστοσύνη μου; 

Πάντως ξέρω τι έχουν κάνει για να μην την αξίζουν.

Τα κινητά τηλέφωνα καινούριας τεχνολογίας έχουν τόσες επιπρόσθετες λειτουργίες (βλ. σύστημα GPS) που ακόμη και ένας άνθρωπος χωρίς γνώσεις τεχνολογίας μπορεί να εντοπίσει τον οποιονδήποτε. Ίσως να μη μπορούμε να φανταστούμε τι μπορούν να κάνουν κάποιοι σε άλλες θέσεις, με άλλες γνώσεις. Ίσως όλη η ιστορία της τρομοκρατίας να μην αξίζει αυτό το πανελλήνιο φακέλωμα, για τον επιπρόσθετο λόγο ότι δεν πρόκειται να αποδειχτεί αποτελεσματική για το σκοπό που υποτίθεται ότι εφαρμόστηκε. 

Κανένας επίδοξος βομβιστής ή δολοφόνος δε θα δοκιμάσει να μιλήσει για ευαίσθητα επιχειρησιακά στοιχεία από το δηλωμένο στο όνομά του νούμερο. 

Και ας κάνουμε τώρα μία υπόθεση εργασίας: 

Τι θα έκαναν οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας εάν όλοι μας, ή η πλειοψηφία όσων έχουν κινητό, δε δήλωναν την ταυτότητά τους;

Θα έκοβαν τα τηλέφωνα όλου του πληθυσμού ή μήπως θα κατέρρεε το μέτρο;